Tadeusz Kościuszko – Patron naszej szkoły
Urodzony 04.02.1746r., zmarł 15.10.1817r.
Tadeusz Kościuszko jest patronem Polskiej Sobotniej Szkoły Przedmiotów Ojczystych na Ealingu od 1967 roku. Jest jedną z najbardziej znanych na całym świecie polskich postaci historycznych. Uważany jest za bohatera narodowego Polski i USA, honorowego obywatela Francji i wielkiego syna ziemi białoruskiej. W 1792 roku Francuzi zaliczyli go do grona 18 osób uznanych za “elitę ludzkości”.
Kościuszko wierzył, że o wolność narodu trzeba walczyć, nie czekać na to, że ktoś nam ją ofiaruje. Powiedział: “Wzbudzić potrzeba miłość kraju w tych, którzy dotąd nie wiedzieli nawet, że Ojczyznę mają.” Był niezwykle utalentowanym strategiem, dzielnym żołnierzem, wytrawnym politykiem, reformatorem społecznym, przyjacielem prezydentów, a przede wszystkim wielkim patriotą.
Tadeusz Kościuszko urodził się w 1746 r w Kosowie na Polesiu (dziś obszar Białorusi) w niezamożnej rodzinie szlacheckiej. Na chrzcie otrzymał trzy imiona – Andrzej, Tadeusz, Bonawentura, ale używał tylko drugiego z nich. Stracił wcześnie rodziców – mimo tego, dzięki uporowi i zdolnościom ukończył Szkołę Rycerską, której założycielem był król Stanisław August Poniatowski. Absolwenci tej szkoły mieli stać się wszechstronnie wykształconymi oficerami polskiej armii.
Dzięki wsparciu Adama Kazimierza Czartoryskiego wyjechał jako królewski stypendysta do Paryża. Tam, poza nauką sztuki rysunku i rzeźby, uczęszczał jako wolny słuchacz na wykłady znanych architektów i inżynierów, w tym twórców linii obronnych i fortec, dzięki czemu w późniejszym okresie zasłynął jako zdolny fortyfikator. Podczas studiów zetknął się po raz pierwszy z ideami ruchu oświeceniowego. Po zakończeniu nauki, Tadeusz wybrał się w podróż po krajach Europy – zwiedził Anglię, Szwajcarię, Włochy i Niemcy. W tym czasie doszła do niego wiadomość o pierwszym rozbiorze Polski.
Latem 1775 wrócił do kraju. Nie znalazł zatrudnienia w wojsku polskim, zredukowanym do 10 tysięcy żołnierzy. W rodzinnych posiadłościach gospodarzył brat, a brak majątku pokrzyżował jego plany małżeńskie – bezskutecznie zalecał się do córki hetmana litewskiego Józefa Sosnkowskiego, Ludwiki.
Za amerykańskie ideały
Niepowodzenie w miłości oraz brak posady w wojsku spowodowały, że Kościuszko opuścił Polskę. Jesienią 1775 roku wyjechał przez Paryż do Ameryki. Tam zgłosił się jako ochotnik do walki w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Jako inżynier wojskowy został skierowany do budowy fortyfikacji rejonów przy rzece Delaware. Wkrótce otrzymał nominację na inżyniera pułkownika. Zajmował się od tego czasu fortyfikacją obozów amerykańskiej armii północnej. Wielkim męstwem odznaczył się Kościuszko w walkach pod Saratogą w 1777 r. Zasłynął też jako autor fortyfikacji słynnej akademii wojskowej West Point. W 1783 roku Kongres mianował go generałem. Wrócił do Polski w 1784 roku w chwale bohatera, jako przyjaciel samego Washingtona.
Po powrocie z Ameryki Kościuszko zaczął angażować się w wydarzenia w kraju. Coraz większą rolę w życiu politycznym Polski odgrywała grupa działaczy, widzących konieczność przeprowadzenia reform. Radykalna stała się też postawa części nastrojonej patriotycznie, szlachty. Wybitni pisarze polityczni, tacy jak Stanisław Staszic i Hugo Kołłątaj, występowali za wzmocnieniem władzy centralnej, za przyznaniem większych praw mieszczaństwu i chłopom. Obradujący w latach 1788–1792 Sejm Czteroletni (Wielki), zaczął reformować państwo i podniósł liczbę wojska do 100 tysięcy. Powstała dla Kościuszki szansa kariery wojskowej w armii Rzeczypospolitej. W październiku 1789 r otrzymał podpisaną przez króla nominację na generała majora wojsk koronnych.
Naczelnik powstania
Dążenia Polaków do wzmocnienia ojczyzny wywołały niepokój Rosji oraz Prus, a także części rodzimej magnaterii związanej z obcymi mocarstwami. Już w kwietniu 1792 r spiskujący magnaci, Szczęsny Potocki, Seweryn Rzewuski i Franciszek Ksawery Branicki, przygotowali akt konfederacji, znoszącej postanowienia Konstytucji 3 Maja. Akt konfederacji ogłoszony został 14 maja, w pogranicznej miejscowości Targowica, a w kilka dni później armia rosyjska, na prośbę targowiczan, przekroczyła granice Rzeczypospolitej.
W 1792 r. w walce z Rosjanami Kościuszko dowodził w bitwie pod Dubienką, w której Polacy odnieśli zwycięstwo. Za kampanię 1792 r Kościuszko, jako drugi po księciu Józefie Poniatowskim, został wyróżniony złotym medalem Virtuti Militari. Mimo pierwszych zwycięstw Polaków, król postanowił poddać się i zdać się na łaskę carycy Katarzyny i króla Prus Ferdynanda. W tej sytuacji obóz patriotów, do którego należał Kościuszko, postanowił wyjechać z kraju i działać dalej na emigracji w Dreźnie i Lipsku. Tam zaczęto przygotowania do powstania, które nazwano później kościuszkowskim. Kościuszko powiedział wtedy: “Za samą szlachtę bić się nie będę, chcę wolności całego narodu i dla niej wystawię tylko me życie.”
Insurekcja Kościuszkowska rozpoczeła się 24 marca 1794r. W tym dniu Kościuszko, jako przywódca powstania złożył uroczystą przysięgę na Rynku w Krakowie jako Najwyższy Naczelnik Narodowych Sił Zbrojnych.
W dwanaście dni później rozegrała się pierwsza bitwa powstańców polskich z Rosjanami – pod Racławicami. Początkowo piechota i kawaleria polska nie zdołała przełamać siły nieprzyjaciela, wtedy Kościuszko postanowił wprowadzić do bitwy chłopów zwanych kosynierami co przechyliło szalę zwycięstwa na stronę polską. Wojska rosyjskie zaczęły się wycofywać ponosząc wielkie straty. Po bitwie Racławickiej Kościuszko ubrał się w sukmanę chłopską oddając w ten sposób hołd najwaleczniejszemu ze swoich oddziałów. Ponadto, aby zachęcić chłopów do udziału w powstaniu, ogłosił Uniwersał Połaniecki, w którym gwarantował im wolność osobistą.
Kiedy na pomoc armii rosyjskiej przybyła armia pruska, wobec ogromnej przewagi wroga, powstanie zaczęło upadać. W bitwie pod Maciejowicami Kościuszko został ciężko ranny i dostał się do niewoli. Wywieziono go do Petersburga.
Znowu na emigracji
Po zwolnieniu z więzienia wyjechał do Francji gdzie wspierał tworzenie Legionów Polskich we Włoszech, chociaż z wielką dozą nieufności podchodził do idei polskiej armii we Francji. Uważał, że Napoleon wykorzysta wojska polskie przede wszystkim od celów politycznych Francji. Stąd odmówił dowodzenia Legionami i zadanie to zlecił Dąbrowskiemu. Nieprzychylny Napoleonowi Kościuszko widział szansę na niepodległość Polski w nowym, ‘oświeconym’ rosyjskim carze – Aleksandrze. Jednak kiedy na skutek decyzji Kongresu Wiedeńskiego car stał się królem Polski ale nie powziął żadnych reform, rozczarowany decyzjami Kongresu Kościuszko wycofał się z życia politycznego. Ostanie lata życia spędził w Szwajcarii w Solurze (Solothurn).
W kwietniu 1817 roku Kościuszko podpisał akt, na mocy którego wszyscy chłopi w jego rodzinnych dobrach zostali zwolnieni z poddaństwa i otrzymali ziemię, którą przez całe swoje życie uprawiali. Podobne zarządzenie wydał wcześniej na rzecz murzynów w posiadłościach jakie posiadał w Ameryce. Przeznaczył własne fundusze na wykupienie im wolności i na kształcenie. Zmarł w Szwajcarii w 1817 roku.
Gdzie można spotkać Naczelnika?
Gdy Polska po 123 latach niewoli odzyskała niepodległość, zwłoki Naczelnika sprowadzono do ojczyzny i złożono na Wawelu, pomiędzy grobami królów, choć jego serce spoczywa w urnie na Zamku Królewskim w Warszawie. Na jego cześć usypano w latach 1820-1823 Kopiec Kościuszki w Krakowie na wzór istniejących w mieście kopców Wandy i Krakusa, w 1861r Kopiec Kościuszki w Olkuszu, a w 1917r Kopiec Kościuszki w Połańcu.
Jeśli kiedyś będziecie na Wawelu – powita was Kościuszko na koniu, przy głównej bramie. W krakowskim Muzeum Narodowym w Sukiennicach wisi ogromnych rozmiarów obraz Jana Matejki „Kościuszko pod Racławicami”. W miejscu gdzie składał przysięgę na wierność narodowi – na największym i jednym z najpiękniejszych rynków średniowiecznej Europy – wmurowana jest płyta upamiętniająca to zdarzenie.
Również we Wrocławiu warto odwiedzić „Panoramę Racławicką” – gigantyczne trójwymiarowe malowidło Wojciecha Kossaka i Jana Styki przeniesione ze Lwowa, oddające nadzwyczajną atmosferę wydarzeń sprzed 200 lat.
Poza granicami Polski znajduje się wiele miejsc upamiętniających naszego patrona, między innymi wyspa u wybrzeży Alaski oraz mosty, ulice i liczne pomniki. W Stanach Zjednoczonych jeden z okręgów stanu Indiana nosi imię Kościuszki, a miasteczko „Kosciusko” znajduje się również w stanie Missisipi. Pomniki Kościuszki stoją w West Point Military Academy, Philadelphia, Boston, Detroit, Cleveland, Milwaukee i Chicago. W Nowym Yorku znajduje się „Kosciuszko Bridge“ i „Kosciuszko Memorial Garden“ w West Point. W Solothurn (Slourze) w Szwajcarii znajduje się Muzeum im. Tadeusza Kościuszki. Sir Paweł Edmund Strzelecki nazwał odkryty przez siebie najwyższy szczyt Australii „Mount Kosciuszko”, który znajduje się na terenie parku narodowego „Kosciuszko National Park”.
Jedną z najsłynniejszych polskich jednostek lotniczych w czasie polskobolszewickiej wojny w 1920 roku, była 7 Eskadra Lotnicza. W 1919 roku dołączyli do niej ochotnicy ze Stanów Zjednoczonych. Jako znak wdzięczności za polski udział w Amerykańskiej Wojnie o Niepodległość, nazwali eskadrę „Kościuszko Squadron“. Jej odznaka, łączyła symbole obu narodów – czerwoną krakowską rogatywkę i kosy z tak zwanymi „Stars and Stripes“. Godło to było używane przez polskie jednostki lotnicze między innymi w 303 Dywizjonie Myśliwskim Warszawskim im. Tadeusza Kościuszki. Utworzony w Anglii w czasie drugiej wojny światowej Dywizjon 303 brał udział w „Bitwie o Anglię“, i wsławił się wieloma podniebnymi zwycięstwami jak również odwagą i brawurą swoich pilotów. 303 Dywizjon jest upamiętniony na Pomniku Lotnika Polskiego w Northolt na północno-zachodnim przedmieściu Londynu.
Kościuszko w świadomości Polaków stał się wzorem patriotyzmu, cnót żołnierskich i obywatelskiej wierności. Jest uosobieniem tożsamości narodowej, która nieodzowna jest do budowania własnej osobowości, poczucia dumy, odrębności i zachowania więzi duchowej z własnymi przodkami.
Dlatego patronem naszej szkoły został najlepszy z najlepszych.